Du holde Kunst - over de liedkunst
Bewerking van een detail van het manuscript van 'An die Musik' met de woorden 'Du holde Kunst' in het handschrift van Schubert
Peter Gijsbertsen, tenor, David Smith, piano
Gehoord: Concertgebouw kleine zaal, 3 december 2013
Tenor Peter Gijsbertsen houdt van het lied. Hij won in 2013 de liedprijs bij het IVC en gaf ook in interviews en gesprekken aan een band met het lied te hebben. Belangrijker nog; hij besteedt er ook tijd aan, want voor een jonge tenor niet helemaal voor de hand liggend is. Hij trad op in de Kleine Zaal in de serie Jonge Nederlanders. Te vroeg of juist een heel mooi moment om hier met hem kennis te maken?
Gijsbertsen is dertig. Jong maar ook weer niet piepjong. Hij sloot in 2006 zijn conservatoriumstudie solozang af bij Harry Peeters. Hij zet zijn studie voort bij vocal coach Gilbert den Broeder. Daarnaast volgde hij lessen bij Cristina Deutekom en Roberta Alexander. In 2007 won hij in Glyndebourne de John Christie Award. Bij het Internationaal Vocalisten Concours Den Bosch was hij drievoudig winnaar: winnaar van de Margie Weideman Prijs voor het Lied, de Et Fit Lux Song Award (beste vertolking opdrachtcompositie IVC 2012) en de Staetshuys Fonds Prijs voor beste Nederlandse Jong Talent.
Aan de andere kant is voor het goed uitvoeren van liederen veel studietijd en psychologisch inzicht nodig en daarover beschikt slechts een enkeling op dertigjarige leeftijd. Gijsbertsen had bovendien een nogal ambitieus programma samengesteld. Via Beethovens Adelaide en een aantal Schubertliederen - waaronder niet de gemakkelijkste - naar Schumanns grote Liederkreis en dat allemaal voor de pauze. Na de pauze Britten, Henze en als uitsmijter Tosti.
Ik was nogal vroeg aanwezig en ving daardoor even een flits op van de zanger: hij verkeerde in een opperbeste stemming, kennelijk zonder een spoort van zenuwachtigheid. Zijn stemming hield de belofte in, dat het een goed concert zou worden.
Dat Gijsbertsen niet erg gebukt gaat onder nervositeit, kon je eigenlijk ook al uit het programma opmaken, want Adelaide is een lastig lied om mee te beginnen. Het hoog ligt deels ongemakkelijk en de vele herhalingen van het woord ‘Adelaide’ en ander tekstwendingen vragen om veel gevoelsmatige variatie en concentratie. Even leek het alsof hij met het nemen van dit risico te ver was gegaan, maar Gijsbertsen volgde heel goed de aanwijzingen in de partituur naar de geest en de letter. De vleugel stond op halve stok en bij het forte aan het einde was nog wel wat te wensen, maar het was niettemin een overtuigende uitvoering.
De Schubert-groep was goed opgebouwd met een continue afwisseling tussen snelle en meer lyrische, rustige liederen. Lied eines Schiffers an die Dioskuren was gewoon goed. Smith wist ook goed het licht kabbelende ritme weer te geven. Auf der Bruck nam het duo in een halsbrekend tempo en Smith wekte zelfs de indruk er nog een schepje bovenop te willen doen. Soms leed de verstaanbaarheid van de tekst en een enkele hoge noot onder het tempo, maar het werkte wel aanstekelijk. Bij dit derde lied begon zich ook een patroon af tekenen: Gijsbertsen nam steeds risico’s maar deed dat ook om wille van de expressie. An die Leier, Ständchen (niet D889 zoals aangekondigd maar D957 nr 4 uit Schwanengesang) werden goed en deels op eigen wijze vertolkt. Der Musensohn leed misschien weer een beetje onder het tempo. Het was het minste van de Schubert-groep maar bleef overtuigend. Dat ich ihr klonk als ich hier, ach dat heb ik eigenlijk bij iedereen zo gehoord, behalve bij Quasthoff.
Schumanns Liederkreis was misschien wel het meest ambitieuze onderdeel van zijn programma. Het is door vrijwel iedere zanger van naam en faam uitgevoerd - en uiteraard ook door vele mindere goden. Het begin van In der Fremde was niet heel erg overtuigend doordat de eerste twee woorden nauwelijks hoorbaar waren. Naarmate Gijsbertsen verder kwam n de cyclus werd het echter steeds beter. Op sommige momenten had ik in de Liederkreis wat meer subtiliteit en variatie gewenst, maar het bleef zang op hoog niveau. Het zachte en subtiele Mondlicht leek erg geschikt voor Gijsbertsen, een enkele forte-passage bijvoorbeeld in Schöne Fremde en Frühlingsnacht deed juist weer verlangen naar wat meer volume. Wat dat laatste aangaat stelt Gijsbertsen me een beetje voor een raadsel. Toen hij een korte inleiding gaf na de pauze, bleek zijn spreekstem harder te zijn dan zijn zangstem. Hoe dan ook was het ook toch wel een eigen interpretatie en hier en daar kwam de operazanger naar voren: aan het einde van Zwielicht priemde Gijsbertsen de wijsvinger in het publiek: hüte dich, sei wach und munter.
Peter Gijsbertsen, (c) idem
De Britten-liederen bleken in zoverre een verrassing, dat Gijsbertsen hier meer volume naar voren bracht. Ook zijn hoge noten klonken veel beter. Ondanks zijn goede uitspraak van het Duits, leek het alsof Gijsbertsen met de Duitse klinkers vocaal wat meer moete had dan met de Engelse en Italiaanse. Britten nam het publiek in ieder geval nog verder in met Gijsbertsen. Ook hier weer de juiste accenten en veel tekstbegrip; de zeer fraaie maar ook moeilijk teksten van Auden kwamen goed over het voetlicht.
Bij de drie liederen van Henze was de tekstdichter eveneens Auden. Ook verder leek het een beetje een voortzetting van het idee van Britten met andere middelen. De stem van Gijsbertsen lijkt het bij moderne muziek ook goed te harmoniëren – iets wat hij ook al bewees tijdens de uitvoering van Et Fit Lux bij het IVC.
Gijsberts’ Tosti was nog meer een verrasing. Het klonk heel erg Italiaans en Gijsbertsen gaf alle emoties meer dan voldoende aandacht zonder dat het kitsch-element te veel benadrukt werd. Je kon goed horen dat Gijsbrechtsen ooit veel geluisterd heeft naar de drie tenoren. Ook de toegift was een lied van Tosti.
Gijsbertsen vertoonde gebrek aan nervositeit aan het begin bleek een goede voorspeller. Zijn techniek zal de komende jaren ongetwijfeld nog veranderen, het formaat van zijn stem eveneens. Hij lijkt zich echter volkomen thuis te voelen op de planken. Je zou Gijsbertsen een Musensohn kunnen noemen, een zoon van de muzen, of - overdrachtelijk - een geboren zanger. Grappig is dat hij nu juist uit een gezin komt waar klassieke muziek volkomen onbekend was. In die zin – maar gelukkig niet alleen in die zin – houdt hij een belofte in voor de liedkunst.
(Dré de Man)
Programma
Beethoven - Adelaide, op. 46
Schubert - Lied eines Schiffers an die Dioskuren, D 360
Schubert - Auf der Bruck, D 853
Schubert - An die Leier, D 737
Schubert - Ständchen, D 957
Schubert - Der Musensohn, D 764
R. Schumann - Liederkreis, op. 39
Britten - On this Island, op. 11
Henze - Three Auden Songs
Tosti - Aprile
Tosti - Ideale
Tosti - Non t'amo più
Tosti - Goodbye (Addio)
Gebruikt u Google Chrome? Vink dan in instellingen (eerst klikken op drie streepjes helemaal rechts) netwerkacties voorspellen om de laadprestaties van pagina's te verbeteren uit, anders ziet u oude pagina's, niet alleen op deze site trouwens :(
Terug naar de actuele beginpagina
Kelly God: freudsam und leidsam
Angelika Kirchschlager subtiel en
temperamentvol
Hoog niveau bij International Student LiedDuo Competition
Vijftig tinten goud:
Händel-aria's door Kirchschlager
Authentieke Frauenliebe und -leben
Hugo Wolf en de Vrienden van het Lied
Winterreise Christoph Prégardien 10/2/2013 Amsterdam
Interview Christoph Prégardien
Onderkoelde dramatiek en 'heiteres Behagen' bij Persson
Vuurwerk bij Nieuwjaarsconcert IVC
Finleys onterechte angst voor Die schöne Müllerin
foto: Nikolaus Karlinsky
Interview Kirchschlager Duits/Deutsch
Interview Kirchschlager wörtlich Duits/Deutsch
Nederlands & English volgt/follows
Kirchschlagers 'bess'res ich'(recensie)
Mojca Erdmann:
Meine Ruh' ist hin
(recensie)
Robert Holl & Rudolph Janssen:
Im Lied das tiefe Leid
(recensie)
foto: Marco Borgreve
Aan het einde van de dromen (recensie)
Interview Angelika Kirchschlager Nederlands / Interview Peter Schreier / Wolfgang Holzmaier over Fritz Wunderlich
De kwellingen van Bostridge (recensie)
Verslag masterclasses Meinard Kraak en Peter Schreier en recital Miricioiu/Leiferkus
Verslag masterclass Nelly Miricioiu
Wunderlich's fair Maids / De drie schöne Müllerinnen van Wunderlich (Engels)
Ade, ich geh nach Haus
(acht tenoren sturen de schöne Müllerin naar huis)
Over het Duitse van de Romantiek
Pictures IVC 2012: 1, 2, 3, 4, 5
Links:
http://www.schubert.nl/
www.vvhl.nl
http://www.hampsong.org/
http://www.internationalvocalcompetition.com/nl
Over Du holde Kunst:
Du holde Kunst is een nieuwe site over de liedkunst, vocalisten en aanverwante zaken. Hij is voortgekomen uit een concertaankondiging van dezelfde naam. De inhoud varieert van verklarende teksten tot recensies en aankondiging van concerten. Op dit moment is het nog een privé-initiatief van Dré de Man, maar er zijn besprekingen met andere medewerkers en organisaties gaande. Copyright alle teksten en foto's, tenzij anders vermeld: Dré de Man. Aankondigingen en dergelijke graag naar dre@duholdekunst.com
Concertrecensies - CD-recensies - Masterclassbesprekingen - Interviews - Concertagenda - Masterclassagenda - Audio, HiFi en gadgets - Componisten - Werken - Links - Over de liedkunst - Over het Duitse van de romantiek - Over romantiek en ironie - Over deze site - Reizen en cursussen - Zangers - Pianisten - Zangdocenten
(Dit menu wordt in de loop van de komende weken geheel functioneel, ook de rechterkolom wordt aangepast)
Du holde Kunst is een nieuwe site over de liedkunst, vocalisten en aanverwante zaken. Op dit moment is het nog een privé-initiatief van Dré de Man maar besprekingen met partners zijn in een vergevorderd stadium. Concertaankondigingen, medelingen en advertentieverzoeken en dergelijke graag naar dre@duholdekunst.com